พี่สาวให้เช่า (Rental Sister) อีกทางเลือกสำหรับรักษาฮิคิโคโมริ
หลายๆ คนคงจะเริ่มคุ้นเคยกับคำว่า “ฮิคิโคโมริ” กันแล้ว Rental Sister
ฮิคิโคโมริ (ひきこもり, Hikikomori) เป็นคำอธิบายถึงพฤติกรรมของคนที่ชอบเก็บตัว ไม่ชอบพบปะผู้คน ไม่พูดคุยกับผู้อื่นเลยเป็นเวลานาน และพยายามแยกตัวเองออกจากสังคม ซึ่งอาจจะเรียกได้ว่าคนคนนั้นพยายามทำตัวให้หายไปจากโลกความจริง
จากสถิติในปีค.ศ.2019 มีผู้ที่กำลังเผชิญอาการฮิคิโคโมริในญี่ปุ่นถึง 800,000 คน และชายหนุ่มกว่าครึ่งล้านในญี่ปุ่นที่มีอาการหรือพฤติกรรมนี้ เนื่องจากสภาพสังคมและระบบการศึกษาที่ค่อนข้างเคี่ยวเข็ญและมีการแข่งขันอยู่ตลอดเวลา จึงทำให้คนญี่ปุ่นหลายๆ คนเกิดความกดดันจนต้องการที่จะหลีกหนีออกจากสังคม โดยการเก็บตัวอยู่ในห้อง เพื่อที่ต้องการจะหนีจากสภาวะกดดันดังกล่าว
รูปภาพประกอบ: Johan Neefjes (www.behance.net/gallery/30438877/Hikikomori)
ญี่ปุ่นประสบปัญหานี้มาอย่างยาวนานหลายปี ต่อมาจึงได้มีองค์กรไม่แสวงหาผลกำไร (NPO) แห่งหนึ่งได้ถูกก่อตั้งขึ้นในปีค.ศ.1994 ชื่อ “New Start” (ニュースタート) ซึ่งเป็นองค์กรที่มีบริการ “พี่สาวให้เช่า” (レンタルお姉さん , Rental Sister)* แก่ครอบครัวของผู้ที่มีพฤติกรรมฮิคิโคโมริที่ต้องการความช่วยเหลือ
*องค์กร New Start นั้น มีให้บริการ ทั้งพี่สาวและพี่ชายให้เช่า 「レンタルお姉さん・お兄さん」
ทำไมถึงต้องมีพี่สาวให้เช่า?
เพราะหลายครอบครัวที่เผชิญกับปัญหานี้ ไม่รู้ว่าจะต้องจัดการอย่างไร ไม่รู้ว่าต้องควบคุมสถานการณ์อย่างไร และไม่รู้จะหันหน้าไปพึ่งใคร หลายครอบครัวจึงเลือกที่จะเก็บงำปัญหานี้เอาไว้ และปล่อยให้คนที่เป็นฮิคิโคโมริดำเนินพฤติกรรมแบบเดิมต่อไป
แต่ “พี่สาวให้เช่า” คือบุคคลที่ได้รับการฝึกมาโดยองค์กร เพื่อเข้าไปช่วยเหลือ ผ่านวิธีการสื่อสาร และสร้างสัมพันธ์กับผู้มีพฤติกรรมพฤติกรรมดังกล่าว ด้วยวิธีการที่เหมาะสมกับแต่ละคน และไม่มีวิธีการตายตัว เพื่อช่วยให้พวกเขา กลับมาใช้ชีวิตในสังคมร่วมกับผู้อื่นได้อย่างเป็นปกติ
100,000 เยน ต่อเดือน
100,000 เยนต่อเดือน นั่นคือจำนวนเงินที่ทางครอบครัวจะต้องจ่ายเพื่อเป็นค่าจ้างให้กับพี่สาวให้เช่า ถือเป็นจำนวนเงินที่ไม่น้อย สำหรับบุคคลที่สามที่ได้รับการเทรนด์มาก็จริง แต่ก็ไม่ได้เป็นผู้ที่เรียนหรือศึกษาด้านจิตวิทยามาโดยตรงอย่างจิตแพทย์ ทำไมครอบครัวชาวญี่ปุ่นหลายบ้านจึงยอมจ่ายกันล่ะ
นิวสตาร์ทอธิบายว่า “สำหรับผู้ที่มีพฤติกรรมฮิคิโรโมริ สิ่งแรกที่จำเป็นคือการช่วยให้เขาได้เชื่อมต่อกับโลกภายนอก ไม่ใช่แค่การเชื่อมต่อกับคนในครอบครัว ถึงแม้ความสัมพันธ์ระหว่างพวกเขากับคนในครอบครัวจะดีแค่ไหน แต่ถ้าพวกเขาไม่มีพลังพอที่จะเผชิญหน้ากับปัญหาที่อยู่โลกภายนอก ที่รอปะทะอยู่นอกกำแพงบ้าน พวกเขาก็ไม่สามารถเป็นอิสระได้อย่างแท้จริง”
พี่สาวให้เช่า จะเข้าไปช่วยแก้ไขปัญหาเหล่านี้ โดยการสวมบทเป็นพี่สาวข้างบ้าน ไม่ได้เข้าไปในฐานะของคนรักษาอาการ เข้าไปพูด เข้าไปสานสัมพันธ์ เหมือนเพื่อน เหมือนพี่สาวคนหนึ่ง
แน่นอนว่า ไม่มีผู้มีพฤติกรรมคนไหนที่ยอมเปิดใจให้ได้พบเจอกันง่ายๆ ตั้งแต่เริ่ม และส่วนที่ถือว่าเป็นเรื่องที่ยากที่สุดอีกอย่างคือการรอคอยให้มีผู้เข้ามาขอความช่วยเหลือจากองค์กรนั่นเอง
ครอบครัวส่วนใหญ่ที่ประสบปัญหานี้มักจะไม่ต้องการความช่วยเหลือจากผู้อื่น และมักจะปฏิเสธการไปพบหมอหรือจิตแพทย์ ดังนั้น สิ่งสำคัญของการเริ่มต้นแก้ไขปัญหาดังกล่าว คือ คนในครอบครัวจะต้องเปิดใจก่อน เปิดใจยอมรับที่จะให้บุคคลที่สามเข้าไปมีส่วนร่วมในการช่วยแก้ไขปัญหา
รูปแบบบริการพี่สาว/พี่ชายให้เช่า
ที่นิวสตาร์ทนั้นมีบริการหลากหลายรูปแบบตั้งแต่ขั้นตอนการให้คำปรึกษา พี่สาว/พี่ชายให้เช่า ไปจนถึงหอพักรวมสำหรับผู้มีพฤติกรรมฮิคิโคโมริ เพื่อให้พวกเขาได้ฝึกใช้ชีวิตร่วมกับผู้อื่น
การให้คำปรึกษาแก่ครอบครัว จะมีค่าเข้าร่วม 3,000 เยน และจะเปิดให้คำปรึกษาทุกเสาร์ที่ 2 และเสาร์ที่ 4 ของแต่ละเดือน เวลา 14.30 – 15.30 น. ทีมหรืออาสาสมัครจะรับฟังเรื่องราวของผู้ที่มีอาการจากคนในครอบครัว เพื่อร่วมกันกับคนในครอบครัวในการหาแนวทางแก้ไขเบื้องต้น
นอกจากนั้น ยังมีช่วงเวลาที่เปิดโอกาสให้ผู้ที่สนใจเข้าฟังระบบการทำงานขององค์กร เยี่ยมชมหอพัก รวมทั้งยังมีการจัดตั้งสมาคมสำหรับผู้ปกครองหรือครอบครัว เพื่อเปิดโอกาสให้ได้แลกเปลี่ยนข้อมูลกัน อีกด้วย
ในส่วนบทบาทของพี่สาว/พี่ชายให้เช่านั้นคือ การสานสัมพันธ์กับผู้มีพฤติกรรมฮิคิโคโมริ โดยเริ่มจากการส่งจดหมาย หรือโทรหาเพื่อพูดคุย ก่อนจะเข้าไปพบที่บ้าน โดยจะทำเช่นนี้ 1 ครั้งต่อสัปดาห์ ระยะเวลาจะขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล โดยเฉลี่ยจะอยู่ที่ 3 เดือน ถึง 1 ปี และพี่สาวให้เช่า มีให้บริการทั่วประเทศญี่ปุ่น
พี่สาวให้เช่า แก้ปัญหาได้จริงหรือ?
มีผู้เป็นฮิคิโคโมริหลายคนที่กลับมาใช้ชีวิตในสังคมได้ปกติ บางคนกลายมาเป็นพี่ชายให้เช่าในเวลาต่อมา บางคนสามารถออกมาเผชิญโลกภายนอกได้ แต่ก็กลายเป็นว่าจะรู้สึกสบายใจเฉพาะตอนที่มีพี่สาวให้เช่าอยู่ด้วย
แต่ก็ยังมีหลายกรณีที่ไม่สามารถแก้ไขได้ พี่สาวให้เช่าบางคนเคยถูกทำร้ายร่างกาย จนถึงขั้นต้องแจ้งความดำเนินคดี และยกเลิกการเข้าพบไป เพราะฉะนั้น พี่สาวให้เช่า จะช่วยแก้ไขปัญหาได้จริงหรือไม่นั้น คงขึ้นอยู่กับหลายๆ ปัจจัย อาจไม่ใช่วิธีแก้ปัญหาที่ถูกต้อง แต่ก็ไม่ใช่วิธีแก้ที่ผิดเช่นกัน ถือว่าเป็นอีกหนึ่งทางเลือกสำหรับครอบครัวที่กำลังเผชิญปัญหานี้อยู่ก็คงได้
แล้วคุณผู้อ่านดาโกะล่ะ คิดว่า “พี่สาวให้เช่า” เป็นทางเลือกที่ดีหรือไม่?
เว็บไซต์องค์กร New Start
www.newstart-jimu.com
(แหล่งที่มาของข้อมูลและรูปภาพประกอบ)
บทสัมภาษณ์พี่สาวให้เช่า โดย BBC News
เรื่อง: ทัศวีร์ เจริญบุรีรัตน์
