“ปฏิทินดอกไม้” (Hanagoyomi) เธอสอนให้ฉันได้เรียนรู้ความหมายของฤดูกาล
hanagoyomi
รับรู้การมาถึงของฤดูต่างๆ จากดอกไม้ที่บานในแต่ละเดือน
ประเทศญี่ปุ่นมีฤดู 4 ฤดูซึ่งแตกต่างจากประเทศไทยที่อากาศอบอุ่นตลอดทั้งปี ทำให้ดอกไม้บานสวยงามเสมอ ที่ญี่ปุ่นตอนที่หนาวที่สุดและตอนที่ร้อนที่สุดมีอุณหภูมิต่างกันถึง 40 องศา! (ตอนนี้ญี่ปุ่นเป็นช่วงที่หนาวที่สุดเลยค่ะ ฉันอยากไปประเทศไทยเร็วๆ จังเลย!)
เนื่องจากแต่ละฤดูมีอุณหภูมิที่แตกต่างกันมากๆ ทำให้ดอกไม้ที่บานในแต่ละฤดูก็ต่างกันไปด้วย อย่างที่ประเทศไทยเองช่วงที่อากาศเย็นๆ อย่างเดือนธันวาคม – เดือนกุมภาพันธ์ ก็มีดอกไม้ที่สามารถหาชมได้แค่ช่วงนี้เท่านั้นด้วยใช่มั้ยคะ ยกตัวอย่างเช่น ทุ่งดอกทานตะวันที่ลพบุรี หรือ บัวแดงที่อุดรธานี เป็นต้น ที่ญี่ปุ่นเองก็เช่นกัน มีดอกไม้ที่สามารถไปชมได้แค่ช่วงเวลาหนึ่งเยอะมากๆ คนญี่ปุ่นสมัยก่อนจึงทำ “花暦” (Hanagoyomi) หรือ “ปฏิทินดอกไม้” ขึ้นมาเพื่อที่จะได้รู้ว่าเดือนไหนมีดอกไม้อะไรบานบ้างนั่นเองค่ะ
แต่ละพื้นที่อาจแตกต่างกันเล็กน้อย แต่หลักๆ แล้วจะเป็นตามด้านล่างนี้ค่ะ
มกราคม – ดอกบ๊วย ดอกต้นสน
กุมภาพันธ์ – ดอกทซึบากิ ดอกพีช
มีนาคม – ดอกซากุระ ดอกโบตั๋น
เมษายน – ดอกซากุระ ดอกทิวลิป
พฤษภาคม – ดอกไอริส ดอกฟูจิ
มิถุนายน – ดอกไฮเดรนเยีย
กรกฎาคม – ดอกบัว ดอกลิลลี่
สิงหาคม – ดอกมอร์นิ่งกลอรี่ ดอกทานตะวัน
กันยายน – ดอกเบญจมาศ ดอกฮิกันบานะ
ตุลาคม – ดอกหอมหมื่นลี้ ใบเมเปิ้ล
พฤศจิกายน – ต้นหลิว ดอกซาซันกะ
ธันวาคม – ดอกต้นคิริ ดอกบิวะ
ฉันคิดว่าปัจจุบันมีคนญี่ปุ่นจำนวนน้อยมากๆ ที่จะสามารถตอบได้ทั้งหมดว่าแต่ละเดือนมีดอกไม้อะไรบานบ้าง แต่คนญี่ปุ่นส่วนใหญ่ก็จะพอรู้ว่าแต่ละฤดูจะเป็นดอกไม้ชนิดไหนที่บาน
สัญลักษณ์ของ “การพบเจอและการลาจาก”
ดอกไม้ที่มีชื่อเสียงมากที่สุดของญี่ปุ่นก็ต้องเป็นซากุระใช่ไหมคะ
ซากุระจะเริ่มบานในช่วงเดือนมีนาคมไปจนถึงเดือนเมษายน โดยจะเริ่มบานไล่จากทางทิศใต้ของญี่ปุ่นขึ้นไปยังทิศเหนือ ช่วงเวลาที่ดอกซากุระบานเต็มที่จะอยู่ประมาณ 1 สัปดาห์เท่านั้น ด้วยความที่บานเร็วและร่วงเร็วแบบนี้ ทำให้ความรู้สึก “ไม่สามารถคาดเดาได้” นั้นเป็นที่ชื่นชอบของคนทั่วไป
สำหรับเดือนมีนาคม ที่ประเทศญี่ปุ่นจะเป็นช่วงจัดพิธีจบการศึกษาของโรงเรียนต่างๆ และในเดือนเมษายนก็จะจัดพิธีเปิดภาคการศึกษาใหม่ ทำให้ดอกซากุระกลายเป็นสัญลักษณ์ของ “การพบเจอและการลาจาก” และมีการนำดอกซากุระไปใช้ในเนื้อเพลงต่างๆ ด้วย
เดือนมิถุนายน = ดอกไฮเดรนเยีย
เดือนมิถุยายนเป็นช่วงหน้าฝนที่จะมีฝนตกปรอยๆ ตลอดเวลาต่อเนื่องหลายวัน และดอกไม้ที่มีชื่อเสียงในช่วงฤดูนี้คือดอกไฮเดรนเยีย เมืองคามาคุระ จังหวัดคานากาวะที่ฉันอาศัยอยู่ตอนนี้นั้น มีวัดที่ปลูกดอกไฮเดรนเยียเยอะมากๆ ดอกไฮเดรนเยียที่เปียกฝนนั้นสวยมากๆ เลยล่ะ พอฝนตกคนก็จะขี้เกียจออกไปข้างนอกกัน แต่ก็มีคนจำนวนมากที่ออกไปเพื่อชมความสวยงามของดอกไฮเดรนเยีย
ภาพแบบนี้จะถูกใช้บ่อยๆ บนปฏิทินในหน้าเดือนมิถุนายน เลยทำให้คนญี่ปุ่นส่วนใหญ่มีอิมเมจว่าเดือนมิถุนายน = ดอกไฮเดรนเยีย ตัวคาแรคเตอร์สีขาวที่อยู่ตรงกลางภาพนี้คือ “ตุ๊กตาไล่ฝน” ว่ากันว่าถ้านำมาห้อยที่หน้าบ้านฝนจะไม่ตก เด็กๆ จึงมักจะทำตุ๊กตาไล่ฝนและนำมาแขวนไว้ที่หน้าบ้านในวันก่อนหน้าที่จะต้องไปทัศนศึกษาเดินทางไกลกับโรงเรียนเพื่อขอพรให้ฝนไม่ตกลงมานั่นเอง
ดอกไม้แห่งความสดใส สัญลักษณ์แห่งฤดูร้อน
ที่ประเทศไทยช่วงฤดูหนาวจะมีดอกทานตะวันบาน แต่ที่ญี่ปุ่นดอกทานตะวันเป็นสัญลักษณ์ของฤดูร้อน เป็นสัญลักษณ์ของพลังงานที่สดใสเพราะเป็นดอกไม้ที่หันหน้าไปหาพระอาทิตย์ หากพูดถึง “รอยยิ้มที่เหมือนดอกทานตะวัน” ก็จะนึกถึงเวลาเรายิ้มแบบเต็มที่
ช่วงเดือนกรกฎาคม – เดือนสิงหาคม จะเป็นช่วงวันหยุดฤดูร้อนของโรงเรียน ดอกทานตะวันจึงแสดงถึงความตื่นเต้นที่มีต่อเรื่องสนุกสนานที่จะเกิดขึ้นในช่วงฤดูร้อนด้วยเช่นกัน
กลิ่นหอมของเธอทำให้รู้ได้ว่า “เข้าฤดูใบไม้ร่วงแล้วสินะ…”
สิ่งที่ทำให้รู้สึกว่าฤดูร้อนได้จบลงแล้ว คือ กลิ่นหอมของดอกหอมหมื่นลี้ หากเดินไปตามทางแล้วได้กลิ่นหอมหวานๆ มาจากที่ไหนสักที่ก็จะรู้สึกว่า “เข้าฤดูใบไม้ร่วงแล้วสินะ…” คนญี่ปุ่นส่วนใหญ่ชอบกลิ่นนี้กัน จึงมักจะถูกนำมาใช้เป็นกลิ่นของน้ำหอมในห้อง
นอกจากดอกไม้แล้วยังมีต้นไม้ด้วย ซึ่งถ้าพูดถึงฤดูใบไม้ร่วงแล้วก็ต้องเป็นใบโมมิจิ หรือ เมเปิ้ล เมื่อเข้าสู่ช่วงเดือนพฤศจิกายนภาพวิวทิวทัศน์ของภูเขาก็จะเปลี่ยนไปกลายเป็นถูกย้อมด้วยสีแดงของต้นเมเปิ้ลและสีเหลืองของต้นแปะก๊วย
ภาพนี้เป็นภาพของสวนสาธารณะที่จังหวัดนากาโนะบ้านเกิดของฉันค่ะ เป็นยังไงบ้างคะ? สวยใช่ไหมคะ? พอช่วงเวลาประหนึ่งฉากในละครที่ภูเขาถูกย้อมด้วยสีแดงจบลง ก็จะเข้าสู่ฤดูหนาวที่แสนจะยาวนานของญี่ปุ่นค่ะ
อาจจะพอจะมีภาพดอกบ๊วยที่กำลังบานแล้วหิมะไปทับถมอยู่ตรงกลางดอกให้เห็นบ้าง แต่ปกติแล้วในฤดูหนาวจะไม่ค่อยมีดอกไม้สักเท่าไหร่ สีสันของเมืองก็จะลดลงอยากรวดเร็ว แต่พอได้เจอกับดอกซากุระในฤดูใบไม้ผลิอีกครั้งก็ทำให้รู้สึกดีใจมากๆ เลยค่ะ
ฉันชอบประเทศไทยที่สามารถชมดอกไม้สีสันสดใสได้ตลอดทั้งปีมากๆ แต่การที่เราสามารถสนุกสนานไปกับการเปลี่ยนแปลงในฤดูต่างๆ ของญี่ปุ่นก็เป็นเรื่องที่ดีเหมือนน้า และฉันรู้สึกยินดีมากๆ เลยค่ะที่ได้มาแชร์เรื่องราวฤดูต่างๆ ของดอกไม้ด้วยกันกับคุณผู้อ่านดาโกะ
Cover Illustration : Ma-een
“Before our spring 10 จุดน่าไปยามเมื่อดอกไม้บาน” คลิก
“สดใส ปกป้องและอันตราย ดอกไม้แห่งโลกอนิเมะ” คลิก
“INSIDE A BOOK : ยามซากุระร่วงโรย” คลิก
“ซากุระและเบญจมาศ ดอกไม้อันเป็นที่รักของประชาชน” คลิก
