สำหรับคนไทยที่สนใจในเรื่องญี่ปุ่นแล้ว คงพอจะทราบกันบ้างว่า เบนโตะเป็นภาษาญี่ปุ่นที่ใช้สำหรับการเรียกประเภทของอาหารกล่อง แต่สิ่งที่หลายคนยังไม่รู้นั่นคือเจ้าเบนโตะนี้มีเรื่องราวที่น่าสนใจ และยังสะท้อนวัฒนธรรมการใช้ชีวิตของคนญี่ปุ่นไว้ด้วยน่ะสิ
สำหรับคนญี่ปุ่นเอง เบนโตะนั้นมีความสำคัญในวิถีชีวิตประจำวันของชาวญี่ปุ่นเลยนะ เพราะมีการเตรียมอาหารใส่กล่องเพื่อความสะดวกสบายต่อการพกพาไปรับประทานนอกบ้านหรือระหว่างการเดินทาง คล้ายกับ “ลันช์บ็อกซ์” (lunch box) ของอเมริกากันแทบทุกบ้าน โดยส่วนมากกล่องที่ใส่จะมีลักษณะเป็นหลุมๆ เหมือนกับถาดหลุม เพื่อจะได้สามารถจัดอาหาร เช่น ข้าวสวย กับข้าว รวมถึงเครื่องเคียงอื่นๆ ใส่ลงในกล่องได้อย่างเป็นสัดส่วน หรือจะว่าไปก็คล้ายปิ่นโตบ้านเรานั่นแหละ
เบนโตะแบ่งออกได้หลายชนิด อาทิ “Sake Bento” เป็นอาหารเบนโตะแบบง่ายๆ ที่มีอาหารหลักเป็นปลาแซลมอนต้มในสาเก “Sushizume” เบนโตะที่มีแต่ซูชิ “Shidashi Bento” เป็นเบนโตะที่เสิร์ฟตามร้านอาหารหรือภัตตาคารและ “Ekiben” เบนโตะยอดนิยมและถือเป็นเอกลักษณ์ของญี่ปุ่นเลยก็ว่าได้ ซึ่งมีความหมายตามตัวอักษรว่า “เบนโตะตามสถานีรถไฟ” โดยเบนโตะแบบนี้จะวางขายตามสถานีรถไฟทุกแห่งในญี่ปุ่น เริ่มแพร่หลายตั้งแต่ปลายสมัยเมจิ (ปี 1868-1912) และต้นสมัยทะอิโช (ปี 1912-1926) แต่ละภูมิภาคจะมีเบนโตะที่มีเอกลักษณ์เฉพาะของตัวเอง ซึ่งทำให้สามารถอวดรสชาติของท้องถิ่นได้ คล้ายๆ กับอาหารชื่อดังตามภาคหรือจังหวัดต่างๆ ของประเทศไทยนั่นเอง ซึ่งถ้าหากชอบรับประทานเบนโตะก็สามารถทัวร์กิน “Ekiben” ไปได้ทั่วประเทศญี่ปุ่นกันเลยทีเดียว น่าสนุกมากๆ ถึงขนาดมีคนเขียนการ์ตูนเรื่องตะลอนชิมข้าวกล่องรถไฟเลยทีเดียว
นอกจากเรื่องราวข้างต้น สิ่งที่น่ารู้ต่อไปคืออาหารแทบทุกชนิดสามารถนำมาทำเป็นเบนโตะได้ โดยจะมีส่วนประกอบหลักๆ อยู่ 4 ส่วนคือ ส่วนแรกที่ขาดไปเสียมิได้คือ ข้าว ส่วนต่อมาคือ กับข้าว ซึ่งมักจะเป็นเนื้อหรือปลาเป็นหลัก ส่วนที่ 3 เป็นผัก ซึ่งอาจจะเป็นผักต้มชนิดต่าง ๆ และส่วนสุดท้าย เป็นผักดอง หรือขนมหวาน นอกจากความสะดวกสบายในการพกพาแล้ว เบนโตะยังเปรียบเสมือนเป็นตัวแทนของความรักและความห่วงใยอีกด้วย เพราะในสมัยก่อนนั้น ก่อนที่สามีจะออกจากบ้านเพื่อไปทำไร่ทำนา ฝ่ายภรรยาจะลุกขึ้นมาตระเตรียมอาหารกันแต่เช้าตรู่ เพื่อใส่กล่องให้สามีรับประทานระหว่างพักกลางวัน
อาหารที่อยู่ในเบนโตะนอกจากจะพิถีพิถันในเรื่องของรสชาติแล้ว ยังคำนึงถึงหลักทางโภชนาการอาหารที่ต้องครบทุกหมวดหมู่ เพื่อที่ให้ได้มาซึ่งพละกำลังในการทำงานหนักต่ออีกทั้งวัน เบนโตะจึงเป็นเสมือนตัวแทนความรักความห่วงใยที่ภรรยามีให้ต่อสามีค่ะ” และยามที่เปิดเบนโตะขึ้นมาแล้วเห็นหน้าตาของอาหารที่ภรรยาตั้งใจทำมาให้ก็อาจจะทำให้ฝ่ายสามีหายเหนื่อยได้เป็นปลิดทิ้งทีเดียว
แม้แต่เด็กนักเรียนในประเทศญี่ปุ่นก็มักจะพกเบนโตะไปเป็นอาหารกลางวันที่โรงเรียนและก็บ่อยครั้งที่มักจะแบ่งปันกันรับประทาน ดังนั้นอาหารที่พ่อแม่ใส่กล่องมาให้ลูกนั้นมักจะเตรียมอย่างดีที่สุด
มองเผินๆ อาจจะคิดว่าข้าวกล่องก็เป็นเรื่องธรรมดาสามัญ แต่ถ้าลองหาข้อมูลมาอ่านเพิ่มอีกก็จะพบว่าข้าวกล่องน้อยนี้ ก็สอนเรื่องวัฒนธรรมการกิน การใช้ชีวิต ของคนญี่ปุ่นได้อย่างน่าสนใจเหมือนกัน
ขอขอบคุณข้อมูลประกอบจาก
http://atcloud.com/stories/73796
http://www.ilovetogo.com/Article.aspx?mid=76&articleid=1060
